Część północna (na północ od linii Ruciane-Nida - Niedźwiedzi Róg - Pisz) należy do Krainy Wielkich Jezior. Część centralna i południowo-zachodnia (na południe od jeziora Śniardwy i Pisza) leżą w obrębie Równiny Mazurskiej; natomiast część wschodnia (okolice Pogorzeli Wielkiej i Rożyńska) należą do pojezierza Ełckego.

Cechą charakterystyczną klimatu jest ścieranie się wpływów dwóch ośrodków - oceanicznego i kontynentalnego. Masy powietrza idące znad oceanu spotykają się tu z masami znad kontynentu powodując częste i nagłe zmiany pogody. Powiat piski znajduje się pod przeważającym wpływem klimatu kontynentalnego, łagodzonym obecnością wielu wód i lasów.

Zmienność warunków klimatycznych, duże i nieregularne opady, dużą wilgotność, długotrwałe przymrozki i krótki okres wegetacji nie sprzyjają rolnictwu, stwarzają natomiast warunki dla rozwoju roślinności torfowiskowej, bagiennej i leśnej.

Wszystkie rzeki powiatu należą do dorzecza Narwi-Wisły. Największą z nich jest Pisa stanowiąca południowy odpływ wielkich jezior. Stan wody na Pisie wynosi przeciętnie 150 cm. Największym jeziorem powiatu, a jednocześnie największym jeziorem w Polsce są Śniardwy. Powierzchnia tego jeziora wynosi 10660 ha, a wliczjąc odgałęzienia stanowiące oddzielne jeziora (Seksty, Warnoły, Kaczerajno) - 12048 ha. Długość jeziora, zmierzona od punktów najdalej wysuniętych na wschód i zachód, osiąga 18 km, a szerokość z północy na południe - 13 km. Głębokość jego jest natomiast niewielka, wynosi zaledwie kilka metrów, a jedynie w niektórych miejscach dochodzi do 25 m.

Największym kompleksem leśnym jest Puszcza Piska. W lasach przeważają drzewostany sosnowe. sosna występuje wszędzie na mało urodzajnych piaskach i wyrasta na okazałe, dochodzące do czterdziestometrowej wysokości drzewa. Kolejny pod względem występowania jest świerk, następnie brzoza, olcha, dąb, jesion. W nadleśnictwach Ruciane i Pisz występują okazy dębów, których wiek oblicz się na 300 do 400 lat. Niektóre z nich zaliczane są do pomników przyrody.

Zróżnicowane środowisko powiatu piskiego stanowi doskonałe miejsce lęgowe dla licznych gatunków ptactwa, a zwłaszcza gatunków związanych ze środowiskiem leśny i wodnym.Ptakiem charakterystycznym dla Pojezierza Mazurskiego jest łabędź niemy(Cygnus olor). Innym gatunkiem będącym niewątpliwie ozdobą krajobrazu jest czapla siwa (Ardea cinerea). Występują tutaj również takie gatunki jak; kormoran czarny (Phalacrocorax carbo), żuraw (Grus grus). Spośród rzadszych gatunków - gęś gęgawa (Anser anser) i bosian czarny (Ciconia nigra). Ten ostatni,w przeciwieństwie do bociana białego, unika ludzkich osiedli i gnieździ się w trudno dostępnych uroczyskach leśnych.

Bogaty jest także świat ssaków. Spośród pospolitych gatunków występują takie jak: lis, dzik, sarna, jeleń. Z rzadziej występujących gatunków: wilk, łoś.

(Fot. By PanSG - Praca własna, GFDL)